Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün 1995 yılından bu yana her yıl yayınladığı Yolsuzluk Algı Endeksi’nin 2024 raporu bugün yayınlandı. 13 dış kaynaktan elde edilen verilerin kullanılarak hazırlandığı Endeks’te 180 ülke ve bölge, kamu sektöründeki yolsuzluk seviyelerine göre sıralanıyor.
YOLSUZLUK ENDEKSİNDE GERİLİYOR
2024 yılında Türkiye Yolsuzluk Algı Endeksi’nde 180 ülke arasında 34 puan ile 107’nci oldu. 2021 yılında 96’ncı sırada yer alan Türkiye, 2022 yılında 36 puan ile 101’inci sırada, 2023 yılında ise 34 puan ile 115’inci sıradaydı. Araştırma yöntemine göre, 0 puan en yüksek yolsuzluk algısına işaret ederken, 100 puan ise en düşük yolsuzluk algısına işaret ediyor.
YOLSUZLUK ALGISININ EN DÜŞÜK ÜLKESİ DANİMARKA
Endeks’e göre 2024 yılında yolsuzluk algısının en düşük olduğu ülke olan Danimarka, 90 puan ile üst üste yedinci kez sıralamada başı çekti. Finlandiya (88) ve Singapur (84) ikinci ve üçüncü sırada yer aldı. 2012 yılından bu yana ilk kez Yeni Zelanda ilk üçün dışında kaldı. Lüksemburg (81), Norveç (81), İsviçre (81), İsveç (80), Hollanda (78), Avustralya (77), İzlanda (77) ve İrlanda (77) ilk 10’daki yerini korudu.
Raporda, çatışmaların yaşandığı veya özgürlüklerin kısıtlı olduğu ve demokratik kurumların zayıf olduğu ülkelerin endeksin en alt sıralarda yer aldığı belirtildi. Buna göre Güney Sudan 8 puan, Somali 9 puan ve Venezuela 10 puan ile yolsuzluk algısının en yüksek olduğu üç ülke olarak kayda geçti. Suriye 12 puan, Ekvantor Ginesi 13 puan, Eritre 13 puan, Libya 13 puan, Yemen 13 puan, Nikaragua 14 puan Sudan 15 puan ve Kuzey Kore 15 puan ile en düşük puan alan ülkeler oldu.
Yolsuzluk Algı Endeksi ortalaması Afrika Birliği’nde 32, Sahraaltı Afrika bölgesinde 33, Arap ülkelerinde 34, Doğu Avrupa ve Orta Asya’da 35, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da 39, Amerika kıtasında 42, Asya Pasifik’te 44, Avrupa Birliği’nde 62 ve OECD bölgesinde 65 olarak kayda geçti.
Raporda yolsuzluğun dünya çapında milyarlarca insanı etkilediği ve küresel krizleri daha da şiddetlendirdiği ifade edildi. Karmaşık uluslararası kara para aklama ağları tarafından desteklenen büyük ölçekli yolsuzluğun otokratları güçlendirdiği, özel aktörleri yasa dışı yollarla zenginleştirdiği ve demokrasiyi zayıflattığı vurgulandı. Devamında, “Yolsuzluk Algı Endeksi, güçlü, bağımsız kurumlara ve özgür, adil seçimlere sahip ülkeler ile baskıcı otoriter rejimlere sahip ülkeler arasındaki keskin zıtlığı vurguluyor. Tam demokrasilerin Yolsuzluk Algı Endeksi ortalaması 73 iken, kusurlu demokrasilerin ortalaması 47, demokratik olmayan rejimlerin ise sadece 33’tür. Bu durum, demokratik olmayan bazı ülkelerin belirli yolsuzluk türlerini yönetiyor olarak algılanmasına rağmen, daha geniş resme bakıldığında demokrasi ve güçlü kurumların yolsuzlukla tam ve etkili bir şekilde mücadele etmek için hayati önem taşıdığını göstermektedir” ifadelerine yer verildi. Sivil alanın güvence altını alınıp korunduğu ülkelerin yolsuzluğu daha iyi kontrol etme eğiliminde olduğuna dikkat çekilerek, “İfade, toplanma ve örgütlenme özgürlüklerinin gerektiği gibi korunduğu ülkeler Yolsuzluk Algı Endeksi’nde nispeten iyi puanlar alma eğilimindeyken, bu özgürlüklerden yoksun olanlar büyük ölçüde çok düşük puanlara sahip” denildi.
İklim krizinin çağın en önemli sorunlarından biri olduğu ifade edilen raporda, Yolsuzluk Algı Endeksi’nin yolsuzluğun küresel bir sorun olduğunu, her ülkeyi etkilendiğini ve iklim değişikliğinin doğru bir şekilde üzerinden gelme çabalarını engellediğini gösterdiği belirtildi. Devamında, “Yolsuzluk iklim krizine çeşitli şekillerde katkıda bulunuyor” denildi.
Bölgesel analizler bölümünde, Amerika kıtası için etkili yolsuzlukla mücadele tedbirlerinin yokluğunun insan hakları ihlallerini teşvik ettiği ve elitlerin ve organize suçların politika oluşturma üzerindeki etkisini arttırdığı kaydedildi. Asya Pasifik bölgesi için, “Doğal afetlere en yatkın bölge olan Asya Pasifik’te hükümetler yolsuzlukla mücadele taahhütlerini hâlâ yerine getirmiyor” denildi.
Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesi için, “Zayıf demokratik kurumlar ve hukukun üstünlüğü, süregelen istikrarsızlık ve dış baskılar nedeniyle daha da kötüleşmektedir” değerlendirmesi yapılırken; Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgelerine dair, “Durgunluk büyük ölçüde, kendilerine yönlendirdikleri zenginlikten faydalanan ve güçlerini korumak için her türlü muhalefeti bastıran siyasi liderlerin mutlak kontrolünden kaynaklanıyor” ifadeleri kullanıldı.
Sahraaltı Afrika bölgesi için yapılan değerlendirmede, “Yolsuzlukla mücadeleye yatırım yapan ve kayda değer ilerleme kaydeden Afrika ülkeleri vardı” ifadeleri kullanıldı. Batı Avrupa ve Avrupa Birliği için ise, “Hassas zamanlarda yolsuzlukla mücadele çabaları yetersiz kalıyor. Bu durum, bölgenin iklim krizine ve hukukun üstünlüğünün yıpranması ve kamu hizmetlerinin aşırı yük altında kalması gibi diğer zorluklara karşılık vermesini engelliyor” denildi.
